Makna al Kalam

بسم الله الرحمن الرحيم
وصلى الله على خير خلقه سيدنا محمد وعلى آله وسلم

معنى الكلام
Maksud al Kalam (Perkataan)

          Hari ini kita mulakan perbicaraan nahu dengan tajuk maksud al Kalam (Perkataan) di dalam tatabahasa bahasa Arab. Berkata Imam al Sonhaji di dalam al Ajrumiahnya;

الكلام هو اللفظ المركب المفيد بالوضع

Al Kalam itu ialah :

                  1)    Lafaz

                  2)    yang tersusun dari dua perkataan atau lebih,

                  3)     memberi faedah

                  4)    dan haruslah dilafazkan dengan sengaja.

          Dalam menerangkan lebih lanjut Sayyid Ahmad Zaini Dahlan, pengarang Mukhtasar Jiddan  telah berkata;

          Lafaz pula ialah suara atau bunyi yang terhimpun daripada beberapa huruf hijaiyyah. Contohnya zaid (زيد) kerana ia terdiri daripada huruf zal ya dan dal. Jika ia tidak terhimpun daripada huruf-huruf hijaiyyah seperti bunyi kompang maka ia tidak dinamakan lafaz. Begitu juga  jika ia memberi faedah tetapi tidak dilafazkan dengan lidah seperti isyarat, tulisan, perjanjian dan nasab maka ia tidak dinamakan lafaz.

          Al-Murakkab ialah suatu ayat yang dibentuk daripada dua perkataan atau lebih. Contohnya :

قام زيد
زيد قائم

            Terkeluar daripada syarat al-murakkab iaitu kalimah mufrad (bilangan satu) yang tidak disertakan bersamanya sesuatu. Misalnya kalimah زيد   semata-mata, maka ia tidak dikira al-kalam disisi ulama Nahu.

              Al-mufid ialah perkataan yang memberi berfaedah kepada yang berkata-kata dan pendengar hingga kedua-duanya tidak berhajat kepada sesuatu penerangan selepas mendengarnya. Contohnya  قام زيد   dan زيد قائم. Kerana kedua-dua ayat ini  memberitahu tentang sesuatu fakta iaitu  berdirinya Zaid, yang mana tidak memerlukan apa-apa penerangan kerana ianya difahami dengan jelas.  Pendengar pula jika mendengar fakta itu tidak perlu menunggu apa-apa penerangan, kerana ayat telah jelas dan sempurna. Begitu juga dengan yang berkata-kata.

           Dan terkeluar dari syarat al-mufid: ayat yang murakkab tetapi tidak memberi faedah. Seperti غلام زيد tanpa disandarkan pada sesuatu khabar dan kalimah وإن قام زيد    tanpa disebutkan jawab syaratnya, kerana faedah penceritaan khabar hanya akan terhasil dengan jawab syarat. Maka tidak dikira kedua-dua daripada misal di atas sebagai Kalam disisi ulama’ nahu.

          Adapun   al-wadhi’e (الوضع) ditafsir sebagai qasad, iaitu sengaja. Maka terkeluarlah daripada skop al-wadhi’e perkataan yang ditutur tanpa sengaja seperti kalam orang yang tidur dan mabuk.  Sebahagian ulama’ menafsirkannya pula sebagai bahasa Arab maka bahasa-bahasa a’jam (bukan Arab) yang lain seperti Turki dan Barbar tidak dikira sebagai   kalam disisi ulama’ nahu.

             Contoh ayat yang terkumpul padanya keempat-empat unsur kalam yang sempurna ialah: قام زيد   dan زيد قائم . Contoh yang pertama ialah feel dan fael dan contoh yang kedua ialah mubtada’ dan khabar sera kedua-duanya ialah lafaz yang terhimpun, memberi faedah dan mempunyai wadhi’e.

والله أعلم بالصواب

وصلى الله على سيدنا محمد وعلى آله وسلم